Криптолог гэж юу вэ?

Munkhtulga Galbadrakh

• 2023-02-14

Криптолог гэдэг нь зөвхөн мессеж илгээгч болон хүлээн авагчид түүний агуулгыг үзэх боломжийг олгодог аюулгүй харилцааны техникийн судалдал юм. Энэ нэр томъёо нь далд гэсэн утгатай Грекийн kryptos гэсэн үгнээс гаралтай. Энэ нь шифрлэлттэй нягт холбоотой бөгөөд энэ нь энгийн текстийг шифрт текст рүү хөрвүүлээд дараа нь түүнийгээ тайлаж текст болгох үйлдэл юм. Нэмж дурдахад криптолог нь бичил цэг эсвэл нэгтгэх гэх мэт аргуудыг ашиглан зураг дээрх мэдээллийн агуулгийг далдлахыг хэлнэ. Эртний Египетүүд эдгээр аргыг нарийн төвөгтэй иероглифт(дүрст бичиг) болгон ашигладаг байсан бөгөөд Ромын эзэнт гүрний хаан Юлий Цезарь латин цагаан толгой үсгийг 3 нүд хойшлуулах зарчмаар мэдээллийг шифрлэж байсныг орчин үеийн анхны шифр байсан гэж үздэг.

Цахим өгөгдөл дамжуулалтад криптологийн хамгийн түгээмэл хэрэглээ бол цахим шуудан болон бусад энгийн текст мессежийг шифрлэх, тайлах явдал юм. Хамгийн энгийн арга нь “нууц түлхүүр” систем юм. Энд нууц түлхүүр ашиглан өгөгдлийг шифрлэж, дараа нь кодлогдсон мессеж болон нууц түлхүүрийг хоёуланг нь хүлээн авагч руу шифрлэхээр илгээдэг. Асуудал? Хэрэв мессеж саатагдсан бол гуравдагч этгээдэд мессежийг тайлж уншихад шаардлагатай бүх зүйл байна. Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд криптологичид тэгш хэмт бус буюу “нийтийн түлхүүр” системийг зохион бүтээсэн. Энэ тохиолдолд хэрэглэгч бүр нэг нийтийн, нэг хувийн гэсэн хоёр түлхүүртэй байдаг. Илгээгчид хүлээн авагчийнхаа нийтийн түлхүүрийг хүсч, мессежийг шифрлээд илгээдэг. Зурвас ирэхэд зөвхөн хүлээн авагчийн хувийн түлхүүр кодыг тайлах бөгөөд энэ нь холбогдох хувийн түлхүүргүйгээр хулгайд ашиггүй гэсэн үг юм.

Шифрүүдийн жишээ

1. Цезарь шифр: Магадгүй хамгийн эртний бөгөөд эвдэхэд хялбар шифрүүдийн нэг юм.

• Түлхүүрийг талууд сонгох бөгөөд энэ нь 0-ээс 25 хүртэлх тоо байх болно. Дараа нь мессеж дэх үсэг бүрийг урагш эсвэл хойш нь шилжүүлэн шифрлэгдсэн мессежийг хүлээн авах түлхүүр тайлдаг.
• Жишээ нь, урагшаа 1-ээр шилжиншифрлэгдсэн зурвас: “Uijt jt bo fybnqmf” тайлвал “This is example” .
• Та зүгээр л бүх боломжит 26 урагш болон хойш түлхэж болох тул эвдэхэд маш хялбар байдаг.

2. Модуль шифр: Модуль шифр нь томьёотой орлуулалт юм.

• Үсэг бүрийг тоон утгаар (ихэвчлэн эхнийхээс эхэлдэг) оноодог 0 үсэг гэх мэт). Дараа нь тоон дээр шугаман функцийг хэрэглэнэ. Модуль нь цагаан толгойн тоо, дараа нь буцаан хөрвүүлсэн цагаан толгой.
• Тэгэхээр тодорхой цагаан толгойн тоон утгыг х гэж үзье. Дараа нь шинэ утга өгнө. (a*x + b) mod m байх болно, энд m нь цагаан толгойн үсэг, a ба b нь хоёр хэсгийн сонгосон түлхүүрүүд. Дараа нь энэ шинэ утгыг буцааж цагаан толгой руу хөрвүүлнэ.
• Мөн Цезарийн шифр нь a = 1-тэй Аффин шифр юм.

3. Виженер шифр:

• Энэ бол бидний өмнө нь үзсэнээс илүү төвөгтэй шифр юм Учир нь бид урьдчилан сонгосон түлхүүр дээр үндэслэн үсэг бүрт өөр өөр шилжилт хийдэг.
• Нэмэлт мэдээллийг эндээс.

4. Hill Cipher: Энэ техник нь матрицын мэдлэг шаарддаг.

• n үсэг бүхий мессежийг n элемент багана хэлбэрээр бичнэ вектор. Векторын элемент бүр нь тоон дүрслэл юм холбогдох үсэг болно.
• Түлхүүр нь санамсаргүй тоонуудтай n x n матриц юм.
• Матрицыг вектороор үржүүлээд дараа нь тус бүрийг 26 элемент модуль болгоно. Энэ нь үндсэндээ элемент бүрийг 26 болгон хуваах гэсэн үг юм. Хуваасан элементийг тухайн хэсгийн үлдэгдлээр солино.
• Дараа нь баганан векторыг буцааж үсэг болгон хувиргах бөгөөд энэ нь таных шифрлэгдсэн мессеж болно.
• д. Хөрвүүлсэн шифрийн урвуу тоог үржүүлэхээс бусад тохиолдолд шифрийг тайлах нь ижил төстэй аргаар хийгддэг Эдгээр нь хэдхэн чухал шифр юм.

Илүү ихийг эндээс уншина уу.