Полибиус квадрат (Polybius square) ба ADFGVX шифр
Үүсэл МЭӨ 4-р зууны үед буюу эртний Грекээс гаралтай бөгөөд тухайн үеийн түүхч Полибиус гэх эрхмийн нэрээр нэрлэгдсэн, криптографын арга юм. Энэхүү аргыг цэргийн харилцаанд нууц мессеж илгээхэд ашиглаж байсан ба өдгөө ч гэсэн энгийн бөгөөд үр дүнтэй шифрлэлтийн аргаар нэрлэгдэж байна. Анхдагч 1 2 3 4 5 1 A B C D E 2 […]
Мэдээлэл нууцлах түүхэн аргууд
Хүн төрөлхтөн мэдээллийг хамгаалах, нууцлах шаардлагатай нүүр тулгарсаар ирсэн бөгөөд энэ зорилгоор олон арга барил, технологийг боловсруулан ашиглаж ирсэн байдаг. Түүхэн хэрэглэгдэж байсан мэдээлэл нууцлах буюу криптографын аргуудаас зарим алдартайг нь танилцуулж байна. Эртний арга Цезарийн шифр Ромын эзэн хаан Юлий Цезарь өөрийн армийн тушаал, мэдээллийг хамгаалахын тулд шифрлэлтийн аргыг ашиглаж байсан. Үүнд, тухайн бичвэрийн […]
Дуудлага нууцлал (End-to-End Encryption, E2EE)
Орчин үеийн харилцаа холбооны салбарыг алсын зайны аудио дуудлагагүйгээр төсөөлөхийн аргагүй. Messenger, Instagram, Viber зэргээс эхлээд бүхий л системүүдээр дуудлага хийх боломжтой байдаг. Бидний яриаг дундаас нь зөвшөөрөлгүй этгээд сонсохгүй байгаа гэсэн итгэлгүйгээр энэ бүхэн дэлгэрэх боломжгүй байсан. Тэгэхээр хэрхэн дуудлага буюу аудио мэдээллийн нууцлалтайгаар дамжуулдаг талаар үзэцгээе. Гэж юу вэ? Аудио мэдээллийн нууцлалт гэдэг […]
Дижитал мөнгө (Cryptocurrency) болон Биткойн (Bitcoin)
Эрт дээр үеэс л бид бүхэн зоосон болон цаасан мөнгийг хэрэглэсээр ирсэн. Харин өнөөдөр бид сүүлийн хагас зууны технологийн дэвшлийн ачаар дараагийн түвшинд гарч, дижитал мөнгө (криптовалют) хэрэглэх болжээ. Биткойны талаар сонсоогүй хүн үлдээгүй байх. Гэхдээ тэр нь яг юу билээ? Үүсэл 2008 онд өөрийгөө Сатоши Накамото гэж нэрлэсэн програмист ямар нэгэн засгийн газраас хараат […]
Холограм: Технологийн уран зураг
Хиймэл оюун AI, VR, Metaverse зэрэг технологийн өндөр хөгжлүүдийг бид хангалттай сайн мэддэг болж байна. Харин эдэнтэй дүйцэхүйц чухал зүйл бага зэрэг жийгдээд байна даа. Тэр бол Холограм. Та урьд нь сонсож байсан уу? Удахгүй их сонсох болно оо. Тэрнээс өмнө ойлголттой болж авъя. Гэж юу вэ? Түүний урд харагдах цэнхэр зүйлс нь бидний өнөөдрийн […]
Шинэ бичвэрүүд
Робот Бидний Амьдралд 2025-05-19
Асимметрик түлхүүрий� 2025-05-18
