Тогтмол гүйдэл (DC) нь цахилгаан гүйдлийн нэг төрөл бөгөөд зөвхөн нэг чиглэлд урсдаг, чиглэлээ өөрчилдөггүй. Энэ онцлог нь түүний нэрийг DC буюу Тогтмол гүйдэл гэж нэрлэх үндэс болдог. Цахилгаан гүйдэл дамжуулагч дотор цахилгаан цэнэгийн хөдөлгөөнөөс шалтгаалж урсдаг. Өөрөөр хэлбэл, дамжуулагчийн дотор цахилгаан цэнэг нэг чиглэлд урсах үед ийм төрлийн гүйдлийг DC буюу Тогтмол гүйдэл гэж нэрлэдэг.
Тогтмол гүйдлийн тэмдэг
Тогтмол гүйдэл (DC) нь үргэлж нэг чиглэлд (урд эсвэл хойш) урсдаг. Иймд тогтмол гүйдлийг тэмдэглэхэд шулуун шугамыг ашигладаг. Зурагт DC болон AC гүйдлийн тэмдгүүдийг харуулсан бөгөөд тэдгээрийн ялгааг дүрсэлсэн.
Бүх DC хүчдэлийн эх үүсвэр нь хоёр тогтмол туйлтай байдаг: эерэг буюу анод (+) болон сөрөг буюу катод (-). Иймд DC хэлхээний диаграмм зурах үед эх үүсвэрийн туйлшралыг харуулах тодорхой тэмдгийг ашиглах шаардлагатай.
Тогтмол гүйдлийн шинж чанарын график
Тогтмол гүйдлийн (DC) гол шинж чанар нь зөвхөн нэг чиглэлд урсдаг явдал юм. Энэ нь зөвхөн эерэг эсвэл сөрөг утгатай. DC эх үүсвэрийн хүчдэл ба гүйдэл цаг хугацааны явцад (өндөр эсвэл бага) өөрчлөгдөж болох ч урсгалын чиглэл өөрчлөгддөггүй. Хэрэв тогтмол хүчдэлийн эх үүсвэрийг осциллоскопт холбох юм бол шулуун шугамыг харуулна.
Тогтмол гүйдэл буюу DC хэлхээ хэрхэн ажилладаг вэ?
DC хэлхээг бүтээхийн тулд дараах зураг дах үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүд шаардлагатай:
Эхэндээ унтраалга унтарсан байдалтай байна гэж үзье. Энэ нь гүйдэл (электронууд) энэ хэлхээнд урсах тасралтгүй зам (зам нээлттэй) байхгүй гэсэн үг юм. Ийм нөхцөлд гүйдэл (электронууд) энэ нээлттэй замаар урсахгүй бөгөөд хэлхээ нээлттэй хэлхээний үүрэг гүйцэтгэнэ. Үүний үр дүнд чийдэн унтарсан байдалтай байна.
Унтраалгыг дарах үед хэлхээнд нээлттэй зам байхгүй болж (зам тасралтгүй болно), хэлхээ хаалттай хэлхээний үүрэг гүйцэтгэнэ. Ийм нөхцөлд электронууд буюу цэнэг батарейн сөрөг туйлаас эерэг туйл руу чийдэн (ачаалал)-гаар дамжин урсаж эхэлнэ. Үүний зэрэгцээ, гүйдэл батарейн эерэг туйлаас сөрөг туйл руу чийдэн (ачаалал)-гаар дамжин урсаж эхэлнэ. Үүний үр дүнд чийдэн тодорхой хэмжээний эрчим хүч авч, асаж эхэлнэ.
Тогтмол гүйдэл (DC) болон хүчдлийг хэрхэн хэмжих вэ?
Тогтмол гүйдэл (DC) ба хүчдэл-ийг олон талт хэмжигч (multimeter)-ийн тусламжтай хэмждэг. Гүйдэл хэмжихийн тулд олон талт хэмжигчийг ачаалалтай цуваа байдлаар холбох шаардлагатай.
Жишээ нь :
DC хэлхээ нь LED, эсэргүүцэл, тогтмол хүчдэлийн эх үүсвэр (батарей) агуулсан гэж үзье. Одоо хэлхээгээр урсах гүйдлийг хэмжих шаардлагатай.
Алхамууд :
- Multimeter-ийг холбох :
Multimeter-ийн Com утас (хар)-ыг хүчдэлийн эх үүсвэрийн сөрөг туйлтай холбоно.Multimeter-ийн эерэг утас (улаан)-ыг LED (DC ачаалал)-тай холбож цуваа холболт үүсгэнэ. - Гүйдэл хэмжих :
Multimeter-ийг DC гүйдлийн горимд тохируулна. Холболт хийсний дараа multimeter нь хэлхээгээр урсаж буй гүйдлийн хэмжээг харуулна.
